2015-09-29 11:19:58 Lupa - jeden z najprostszych przyrządów optycznych, umożliwiający bezpośrednią obserwację drobnych szczegółów. Oglądanie okazów roślin czy zwierząt z małej odległości, w celu dostrzeżenia jego szczegółów, powoduje szybke męczeniem się oka. Dzięki używaniu lupy obserwacje obiektów z bliskich odległości jest efektywniejsze.
Chcesz dostrzec więcej szczegółów? Podczas obserwacji terenowych posłuż się lupą. Jej przybliżenie umożliwi Ci dokładniejsze poznanie budowy roślin i zwierząt. Zobaczysz to, czego nie widać wyraźnie gołym okiem.
Lupa zbudowana jest z zazwyczaj jednej oprawionej soczewki skupiającej o krótkiej ogniskowej, dzięki której możliwe jest uzyskanie powiększonych (od kilku do nawet 20 razy) obrazów niewielkich obiektów. Umieszcza się ją w takiej odległości od obserwowanego obiektu, która zapewni obserwatorowi dobre widzenie powiększonego obrazu (w odległości mniejszej niż wynosi ogniskowa soczewki). Lupy powiększające obraz w mniejszym stopniu używane są jako szkła powiększające. Lupy umożliwiające bardzo duże powiększenie spełniają funkcje prostego mikroskopu – mają różne obudowy oraz specjalne urządzenia oświetlające i składają się z kilku soczewek. Wyróżniamy lupy: z rączką (najwygodniejsze do prostej obserwacji terenowej), stojące i na statywie.
Za pomocą lupy możesz poznać budowę zewnętrzną roślin - ich korzeni (rodzaje korzeni, kształt, długość), łodyg (kolor, obecność włosków, wysokość, długość), liści (rodzaje liści, typy ulistnienia, kolor, kształt), kwiatów i kwiatostanów (rodzaje kwiatów, budowa kwiatu lub rodzaje kwiatostanów, kolor) oraz owoców (rodzaje owoców, kształt, wielkość, kolor). Lupa pomoże Ci również dostrzec szczegóły anatomiczne budowy zewnętrznej małych zwierząt, w tym przede wszystkim owadów i płazów. Ważne jest jednak, aby twoje obserwacje z bliska nie niosły ze sobą szkody dla świata przyrody. Jeżeli wybierasz się na wyprawę na łono natury, pamiętaj, że w danym siedlisku przyrodniczym jesteś gościem i musisz zachowywać się zgodnie z obowiązującymi tam zasadami. Sporządzając w terenie notatki, w oparciu o własną wiedzę i informacje zawarte w podręcznikach możesz oznaczyć obserwowane gatunki. Przykłady takiego rozpoznania znajdują się poniżej.
- Przykłady rozpoznania roślin zielonych
| l.p. | Nazwa rośliny | Rodzina | Liście | Kwiaty / kwiatostany | Owoce | Cechy charakterystyczne | Siedlisko |
| 1. | Sasanka otwarta (Pulsatilla patens) | jaskrowate | trójsieczne, odziomkowe | jeden duży kwiat, fioletowy, pręciki i słupki liczne | niełupki z aparatem lotnym w postaci długiej pierzastej osi, w czasie dojrzewania tworzące owocostan w postaci puszystej kulki | kwitnie: marzec- kwiecień; objęta ścisłą ochroną gatunkową | południowo-wschodnie granice województwa zachodniopomorskiego |
| 2. | Skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus) | skalnicowate | lancetowate, łodygowe | kwiat, płatki żółte | torebka, długości ok. 1 cm, jajowato-podługowata, z krótkimi, rozchylonymi szyjkami | kwitnie od lipca, niekiedy od czerwca do września; objęta ścisłą ochroną gatunkową | torfowiska przejściowe, zbiorowisko mechowiskowe, niskie torfowiska zasadowe, gatunek wymierający |
| 3. | Selery błotne (peczyna blotna) (Opium repens) | selerowate | długie ogonki i nieparzysto pierzaste blaszki, ząbkowane, jajowate odcinki | Kwiatostan, baldach złożony z 3-6 baldaszków, kwiaty białe | kuliste niełupki o długości do 1 mm | kwitnie od czerwca do października; objęte ścisłą ochroną gatunkową | jeziora województwa zachodniopomorskiego |
- Przykłady rozpoznania stawonogów i mięczaków
Typ: stawonogi
Gromada: OWADY
Budowa zewnętrzna: 3 tagmy: głowa, tułów, odwłok , odnóża ( 3 pary), skrzydła (zwykle 2 pary)
| l.p. | Nazwa gatunku | Rząd | Barwa | Długość [cm] | Odnóża | Siedlisko |
| 1. | Trzepla zielona (Ophiogomphus ceciliato) | ważka | zielona | 6 cm | 3 pary | strumienie, duże rzeki |
| 2. | Zalotka większa (Leucorrhinia pectoralis) | ważka | samce: czarne ciało, mało widoczne brunatno-brązowe plamy na segmentach odwłoka, żółta plama na 7 segmencie odwłoka; samice: żółte plamy na całym odwłoku | 4,3 cm | 3 pary | niewielkie zbiorniki, oczka wodne, bagna śródleśne, oczka na torfowiskach |
| 3. | Czerwończyk nieparek (Lycaena dispar) | motyl | złocisto-czerwony wierzch skrzydeł z wąskim czarnym obrzeżem | rozp. skrzydeł do 4 cm | 3 pary | podmokłe łąki |
| 4. | Czerwończyk fioletek (Lycaena helle) | motyl | pomarańczowo-brunatny wierzch skrzydeł | rozp. skrzydeł do 2,8 cm | 3 pary | podmokłe łąki |
| 5. | Koziróg dębosz (Cerambyx cero) | chrząszcz | ciemnoszara, długie czułki u samca | do 6,5 cm, szer. 1,5 cm | 3 pary | południowa strona starych dębów |
| 6. | Pachnica dębowa (Osmoderma eremita) | chrząszcz | czarny lub brunatnoczarny z zielonkawym metalicznym połyskiem, pokrywy skrzydeł prostokątne z mikrorzeżbą | 3,2 cm | 3 pary | na drzewach t.j. dąb, buk, kasztanowiec, grab, wiąz, lipa |
| 7. | Jelonek rogacz (Lucanus cervus) | chrząszcz | ciemny, rozwinięte żuwaczki samca przypominające poroże jelenia | samiec do 8,3 cm | 3 pary | aktywność zmierzchowa, lasy |
Typ: mięczaki
Gromada: ŚLIMAKI
| l.p. | Nazwa gatunku | Barwa muszli | Kształt | Wielkość muszli | Siedlisko |
| 1. | Ślimak ostrokrawędzisty (Helicigona lapicida) | brunatno-brązowa | soczewkowaty kształt | średnica 17mm, 8,5 mm grubości | Puszcza Bukowa |
| 2. | Poczwarówka zwężona (Vertigo angustior) | delikatnie prążkowana | lewoskrętna muszla | 1,9 mm długości, 1 mm szerokości | roślinność trawiasta, wilgotne mchy, podmokłe łąki, siedliska bogate w wapń |
Gromada: MAŁŻE
| l.p. | Nazwa gatunku | Barwa muszli | Wielkość muszli | Siedlisko |
| 1. | Skójka gruboskorupowa (Unio crassus) | ciemnobrązowa | 7 cm - długość, 3,5 cm - szerokość | wody słodkie, rzeka Drawa |
